Doğal bir olayın doğal felakete dönüşümü: Türkiye depremin yasını tutuyor

Doğal bir olayın doğal felakete dönüşümü! Böyle bir depremi beklemiyorduk! 

Türkiye 6 Şubat sabahına 7.7'lik bir depremle uyandı. Bu deprem Türkiye'de son 100 yılda ikinci büyük depremi oldu. Kahramanmaraş'ta sabah 4.17'de meydana gelen depremin etkisi büyük ölçekli oldu. Pazarcık merkezli depremin hasarı çok etkili oldu ve binlerce insanın ölümüyle sonuçlandı.

Kocaeli Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Öğretim Üyesi Doç Dr Özkan CORUK  jeoloji hakkında önemli bilgiler aktardı. Doç Dr CORUK ile Türkiye'de jeoloji mühendisliği ve zemin-yapı-deprem üzerine konuştuk.6 Şubat Depremi örneği üzerinde de durduk. Öğretim üyesi CORUK sözlerine şöyle devam etti:

Doç Dr Özkan CORUK 

Deprem ile ilgili yayınlanan yazılarını bizlere sundu 

''40 yıldır bu işi yapıyorum. Üniversite öğretim üyesiyim. Amacım kamuoyunu bilinçlendirmek. Ben bunun için okuyorum. Bu benim kamuya olan borcumdur'' dedi.

Yaşanacak depremin üreteceği enerjiyi bilimsel açıdan ele alıyor, yapı ve yerleşim alanlarına etkisini araştırıyoruz.

Jeoloji mühendisliği ve depremin etkisi hakkında bize bilgi verebilir misiniz?

Jeoloji mühendisleri olarak hangi büyüklüklerde deprem olacak ona bakıyoruz. Yaşanacak depremin üreteceği enerjiyi bilimsel açıdan ele alıyoruz. Depremin ürettiği elastik dalga özelliklerinin yapı ve yer ortamı üzerindeki etkisi nedir onları değerlendiriyoruz. İnşaat mühendislerine  deprem esnasında zemin davranışı hakkında gerekli bilgileri veriyoruz.

Bu deprem dalgası zeminde nasıl bir davranış gösterecek? Yapının farklı yönden gelen deprem dalgasına karşı göstereceği davranışı belirtiyoruz. İnşaat mühendisleri yapıları bu davranışa hazırlıklı olarak üretiyor ve projelendiriyorlar.

Tüm yapıların yükü yer ortamına yani zemine veya kayaya aktarılıyor. Mühendislik jeolojisi zemin ve kayanın mühendislik özelliklerini tanımlayan uzmanlık alanıdır. Jeofizik ölçüm yöntemleriyle yer ortamının dinamik davranışını tanımlıyor, sondajlarla örnekler alarak zemin ve kayanın mühendislik özelliklerini tanımlayan raporlar hazırlıyoruz. Bu raporlar çok geniş kapsamlı ve ayrıntılı oluyor. Planlama veya inşa yapacağımız sahanın jeoloji,mühendislik jeolojisi ve  jeoteknik etüdünü yapıyoruz.

Alüvyon arazi yapısı depremde daha fazla yıkıcılık gösteriyor. Yapılardaki büyük hasar zeminle ne kadar ilişkilidir ? Alüvyon zeminlerdeki alınabilecek önlemler nelerdir ?

Alüvyon arazilerin yapısına göre yıkıcı olabilir. Türkiye'de yerleşim yerleri %70 oranında alüvyon zemindedir. Adapazarı, Tokat, Erzincan, Mersin, Kahramanmaraş, Malatya ve Hatay gibi şehirler jeolojik koşulların ortaya koyduğu bir zemin ortamı. Alüvyon zeminin mühendislik özelliğini belirleyip ona göre yerleşim/imar planlaması yapılmalıdır. Yasaklamalarla bu zeminlerde yerleşime engel olamazsınız. Her planlanan yapının mühendislik hizmeti alması gerekiyor. Hedef, doğru mühendislik hizmetini almak. Fazla katlı yapı yapılacaksa depremin zeminle ilişkisini doğru tespit etmek gerekir.

Sosyal medyada yayılan bilgi kirliliği hakkında ne düşünüyorsunuz?

Deprem, yapı, zemin ve planlama multi-disipliner bir konudur. Bu konunun her ayağı farklı uzmanlık alanı gerektirir. Her soruya her yer bilimci her inşaat mühendisi cevap veremez. Her konuya cevap verildiğinde bir durumda bilgi kirliliği oluşur. Örneğin Kahramanmaraş'ta volkanik patlama haberi yalan haberdir. Spekülatif haberler sosyal medyada karşımıza çıkmaktadır. Her konunun uzmanının açıklama yapılması gerekir.

Sıradan bir vatandaş zemin ve yapılar ile ilgili bilgi sahibi olmalı mı?

Herkesin bu konuyu öğrenme zorunluluğu yok. Uzmanına güvenmeli. Şunu sorgulayabilir: Benim binamın projesini kim ve nasıl yaptı? Şeklinde sorarak veya zeminle ilgili etütleri kim yaptı diye sorarak bilinçlenebilir. Her vatandaş bilinçsizce yapısından karot almamalıdır.

Türkiye'de kamu kurumları ile koordineli nasıl çalışılabilir ? Jeoloji mühendisliği adına ülkemizde hangi çalışmalar yürütülüyor ?

Belediyelerde Fen işleri dairesinde,imar müdürlüğünde jeoloji ve jeofizik mühendislerinin olması lazım. Büyükşehir belediyelerinin resmi personeli olarak hizmet etmesi gerekir.

Geçmiş dönemlerde TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası yönetim kurulu üyeliği yaptım. Her yıl Şubat ve Nisan aylarında toplantılarımız oluyor. Mühendislik Jeolojisi Derneği'nin düzenlediği sempozyumlar oluyor. Bu sempozyumlarda yer ortamının jeoteknik ve jeomekanik davranışları ile ilgili tüm konular hakkında araştırmalar,çalışmalar sunuluyor.

Türkiye'de Mahalle Afet Gönüllüleri(MAG) 1999 depreminden sonra başlatılan Mahalle Afet Destek Projesi projesi kapsamında eğitilen gönüllüye verilen addır. Sosyal farkındalık adına topluma bu örgüt tarafından o yıllarda Marmara Bölgesi'nin sivil savunma, belediye itfaiye yetkililerine, arama kurtarma gönüllülerine eğitim verildi. Mahalle bazında deprem yardım konteynerları kuruldu şu anda bazılarının içi boşaltılmış. Bazı yerlerden kaldırıldı.

Doç Dr Özkan CORUK'un haberlerinin linkini bırakıyorum. Jeoloji ile ilgili hocamızın katıldığı uluslararası yayınlar , panel, sempozyumlar adına onur duydum. Avesis'te cv kısmında hocamızın fayın arazi çalışmalarını görebilirsiniz. Takip edebilirsiniz. 

Deprem bizim gerçeğimiz bu konuda hepimizin bilgilenmesi dileğiyle.. Bilinçli farkındalığa doğru hızla ivme kazanmak umuduyla!

Doç Dr Özkan CORUK'a verdiği bilgiler için teşekkürlerimi sunuyorum.

https://www.kocaeli.bel.tr/tr/main/birimler/zemin-deprem-inceleme-sube-mudurlugu/41/22810 

https://www.ozgurkocaeli.com.tr/haber/12533166/elma-gecmis-depremlerden-gereken-dersleri-cikarmaliyiz

https://www.jmo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=10036&tipi=14&sube=6

(Jeoteknik etüdlerde standarda uygun uygulama, yöntem ve yönetmelikler)

https://www.jmo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=7905

TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası

http://www.muhjeoder.org.tr/sempozyum//muhjeo2017_program